■ معرفی چند اثر تاریخی در شهر تهران +عکس بخش معماری

تهران شهری که تاریخی سه هزار ساله را در خود جای داده است متاسفانه بیشتر مواقع  قدمت واقعی آن به فراموشی سپرده شده و به عنوان شهری دویست ساله معرفی شده است در صورتی که این شهر همان طور که بعدا در مورد آن صحبت خواهیم کرد از قدمتی دیرینه برخوردار بوده و معرفی آن به عنوان شهر دویست ساله ناشی از عدم اطلاع از پیشینه آن بوده است. 

به گزارش پارسینه، شاید دلیل این امر آن باشد که تهران از حدود دویست سال قبل به پایتختی انتخاب گردیده بود و درست از زمان قاجاریه است که به معنی واقعی، حالت شهر را به خود می‌گیرد و ترقی و رشد آن از همین زمان شروع می‌شود.

شهر تهران دارای آثار تاریخی فراوانی است که هر کدام دارای اهمیت فراوانی هستند. در این گزارش سه اثر تاریخی جالب تهران را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ایوان تخت مرمر مربوط به دوران آقامحمدخان است. این شاه قاجار پس از پیروزی بر لطف علی خان زند و تصرف شهر شیراز، ستون ها، نقاشی‌ها و درهای منبت کاری شده ارگ کریم خانی را در این شهر از جای خود در آورده و به این ایوان منتقل نمود؛ با این کار تنها بنای مربوط به دوران سلطنت خود را به یادگار گذاشته است. گویا قبل از ساخت تخت مرمر برای اجرای مراسم مختلف بار عام از تخت طاووس استفاده می‌کردند و این تخت سنگین و گرانبها را به ایوان می‌آوردند. اما حراست، حمل و نقل، باز کردن و بستن پی در پی آن در ایوان باعث اشکال بود و از طرف دیگر به علت محفوظ نبودن ایوان، این امکان نبود که تخت جواهر نشان را همیشه در آن جا مستقر سازند. از این رو زمانی قبل از سال 1221 ه.ق فتح علی شاه به حجاران و سنگ تراشان معروف اصفهانی امر کرد که تختی از سنگ مرمر زرد معادن یزد، برای او بسازند که همیشه در این ایوان مستقر باشد

این پارک که به میرزا علی خان امین الدوله پسر میرزا محمدخان سینکی مجدالملک تعلق داشت، در حال حاضر در خیابان بهارستان، خیابان فخرالدوله، کوچه پارک امین الدوله قرار گرفته است و از آن باغ باصفا و زیبا تنها سر در ورودی آن، کوشک فخرالدوله، همسر امین الدوله، مسجد فخرالدوله و چند درخت کهن سال باقی مانده است که نشان دهنده روزگار آبادانی و عمران آن می‌باشد. این پارک زمانی که مجلس توسط محمدعلی شاه به توپ بسته شد محل اختفای چند تن از نمایندگان مجلس بود.

در منطقه شمیران، انتهای یکی از خیابان‌های فرعی منشعب از خیابان دربند، درون باغی به مساحت 4300 متر مربع، آرامگاه بزرگانی چون ملک الشعرا بهار و فروغ فرخزاد قرار گرفته است. این باغ در ابتدا خانقاه میرزا علی خان ظهیرالدوله (داماد ناصرالدین شاه) به شمار می‌رفته و پس از مرگ وی به قبرستان تبدیل شده است.

علی خان دولّوی قاجار ظهیرالدوله، پسر محمد ناصرخان ظهیرالدوله در ربیع الاول سال 1281ه.ق در جمال آباد شمیران متولد شد. وی دختر ناصرالدین شاه، فروغ الدوله را در 1297 ه.ق به زنی گرفت و در سال 1303 ه.ق در سلک مریدان صفی علی شاه، پیشوای طریقت صفی علی شاهی، در آمد. در 1304ه.ق وزیر تشریفات ناصرالدین شاه شد و از روز چهارشنبه 25 ذی قعده سال 1316 ه.ق جانشین مرشد خود گردید.
ظهیر الدوله در طی مدت عمر خود علاوه بر سایر مناصب حکومتی خود، چهار بار به عنوان حاکم مازندران به این دیار اعزام گردید. وی پس از سال‌ها حکمرانی در مناطق مختلف و از جمله تهران، در روز دوشنبه 24 ذی قعده 1342ه.ق به سکته درگذشت و در خانقاه خود مدفون گردید. از وی دو منظومه «رعنای زیبا» و «تاریخ بی دروغ» و سه رساله به نامهای «فرقان العرفا»، «روح الارواح» و «چنته صفا» به یادگار مانده که هنوز به چاپ نرسیده است.

در این قبرستان مقبره اشخاصی همچون رهی معیری شاعر و غزل سرای معاصر، محمد مسعود روزنامه نگار، درویش خان نوازنده تار، حبیب الله سماعی موسیقی دان و توفیق جهان بخش کشتی گیر به چشم می‌خورد. بر روی سنگ مزارها یک کارنامه کوتاه از زندگی فرد متوفی به همراه چند تاریخ و گاهی اشعار دیده می‌شود.

گزارش و عکس‌: رضا علی‌خانی