■ تردد کامیونها در یک قدمی نقوش تاریخی+تصاویر بخش معماری

 

تردد کامیونها در یک قدمی نقوش تاریخی+تصاویر زمانیکه جاده از یک قدمی نقش برجسته تاریخی کازرون عبور و در طول روز نیز کامیونها و خودروهای بیشماری در آن تردد کنند و زمانیکه کوچک ترین حفاظتی از نقوش برجسته این شهر نمی شود هرلحظه باید منتظر اتفاقی ناخوشایند برای این میراث تمدنی بود

چندی پیش یکی از نقش برجسته های تاریخی شهرستان کازرون فارس مورد آسیب فرد یا افرادی قرار گرفت و بخشی از نقش برجسته تخریب شد.

این تخریب در حالی روی داد که فعالان میراث فرهنگی عقیده دارد که حفاظتهای صورت گرفته از نقوش برجسته در حداقل خود قرار دارد و باید برای حفاظت از آنها اقدامات مدرن تر و جدی تری را مد نظر داشت.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان در این رابطه گفت: تازه ترین آسیب وارد شده به نقش برجسته بهرام در تنگ چوگان، گرچه از تمامی زوایا حاکی از مشکلات فراوان حفاظتی پیش روی آثار تاریخی واقع در شهرستان کازرون است، اما حداقل این امید را نیز به دنبال داشته که شاید این بار صدای پتک های فرو آمده بر این نقش برجسته، بلندتر از صدای فعالین میراث فرهنگی باشد که طی سالهای گذشته بارها و بارها هشدارهای فراوانی را نسبت به لزوم تقویت فعالیتهای حفاظتی پیرامون این نقوش مطرح کرده بودند.

نخستین نقش برجسته تنگ چوگان واقع در ضلع شرقی این تنگه

محسن عباسپور در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با مشکلات حفاظتی مربوط به آثار تاریخی شهرستان کازرون گفت:این شهرستان به دلیل وجود 9 نقش برجسته ساسانی از جمله مناطقی در ایران است که به عنوان یکی از گنجینه های نقوش برجسته ساسانی محسوب می شود، با این حال وضعیت حفاظتی پیرامون این نقوش نه تنها در حد یک سند تاریخی یک هزار و 700ساله نیست بلکه بعضا حتی در حد نگهداری یک تابلو نقاشی معمولی که به تازگی کشیده شده باشد هم نیست.

وی افزود: از میان 9 نقش برجسته ساسانی موجود در کازرون، خوش شانس ترین آنها به لحاظ حفاظتی، چهار نقش برجسته از مجموع شش نقش برجسته ای هستند که در تنگ چوگان واقع شده اند زیرا هم از نعمت فنس کشی برخوردار شده اند و هم حضور نگهبانها را بیش از سایر نقوش دیده اند.

نقش قندیل

عباسپور اظهار داشت: اما با این وجود مشکلات متعدد پیش روی آنها همچون فقدان حفاظت الکترونیکی و دوربینهای مداربسته و نورپردازیهای مناسب در شب، به هیچ وجه نتوانسته حفاظت اصولی از آنها را تضمین کند تا آنجا که تخریب اخیر ایجاد شده برای یکی از همین چهار نقش اتفاق افتاده یعنی دقیقا جایی که بیشترین تمرکز حفاظتی و تجهیزاتی نقش برجسته های کازرون را دارد.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان تصریح کرد: نگاهی به وضعیت سایر نقش برجسته های باستانی موجود در کازرون این هشدار جدی را مطرح می کند که در صورت عدم رسیدگی سریع و کارشناسی شده نسبت به مسئله حفاظتی این نقوش برجسته و تداوم بی توجهیهای موجود، هر لحظه باید منتظر اقدامی مشابه آنچه که اخیرا صورت گرفته و منجر به تخریب بخشی از این آثار باستانی شده، باشیم.

عباسپور تاکید کرد: به عنوان مثال نقش برجسته قندیل واقع در روستای قندیل در 35 کیلومتری غرب کازرون با وجود تمامی ظرافت در حجاری و با اینکه به عنوان یکی از معدود نقوش برجسته های موجود در ایران محسوب می شود که تصویری از یک بانوی ایرانی را نمایش می دهد از کوچکترین امکانات حفاظتی برخوردار نیست و هر شخصی به راحتی می تواند به آن دسترسی داشته باشد.

نقش برجسته سرمشهد و کتیبه کرتیر (بزرگترین کتیبه خط پهلوی جهان)

وی گفت: این مورد البته برای نقش برجسته سرمشهد و کتیبه مشهور کرتیر که بزرگترین کتیبه خط پهلوی دنیا نیز محسوب می شود و در 45کیلومتری شرق کازرون واقع شده مصداق داشته و هر گردشگر و مراجعه کننده ای به راحتی می تواند بدون حضور نگهبان و بدون ممانعت هرگونه حفاظ یا فنسی به این نقش و کتیبه دسترسی مستقیم داشته باشد.

وی افزود: علاوه بر اینها نقش برجسته دیگری نیز در فاصله چند متری از تالاب پریشان و در سینه کوه قرار دارد که نه تنها از فنس و نگهبان و حفاظتهای مشابه در آن خبری نیست بلکه هنوز حتی پژوهشهای مستقل باستان شناسی مناسبی که خروجی علمی داشته باشد نیز پیرامون آن صورت نگرفته است.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان ادامه داد: تاسف بارترین وضعیت حفاظتی در میان نقوش برجسته ساسانی ایران، مربوط به نخستین نقش برجسته در ضلع شرقی تنگ چوگان است زیرا نه تنها هر شخصی به دور از نگاه های نگهبانها می تواند دسترسی مستقیم و بدون مشکلی به آن داشته باشد بلکه حتی انواع کامیون و سواری از فاصله چند قدمی این نقش تردد می کنند.

وی تاکید کرد: با این وجود پایگاه پژوهشی بیشاپور و سازمان میراث فرهنگی به جای چاره اندیشی اساسی برای حل این مشکل و تقویت امکانات و تجهیزات حفاظتی، جاده مذکور را چهار متر دورتر کرده و در عوض مجوز توسعه جاده سازی در این تنگه باستانی را صادر می کنند.

تنها نقش برجسته مقعر ساسانی واقع در تنگ چوگان بدون فنس کشی مستقیم

عباسپور یا اشاره به کم توجهی های مسئولان امر گفت: متاسفانه کم توجهیها نسبت به حفاظت از نقوش برجسته واقع در تنگ چوگان تا بدان حد است که اتاقک نگهبانی مربوط به نگهبانان حفظ نقش برجسته ها تقریبا در فاصله 600متری از خود نقوش قرار گرفته در حالیکه فاصله اولین نقش تا آخرین نقش برجسته واقع در ضلع غربی تنگ چوگان، حدود 100متر است و با استقرار اتاقک نگهبانی در مجاور این نقوش به طور حتم تا حد بسیار زیادی امنیت آنها افزایش می داد اما کمبود نگاه های مدبرانه از سوی پایگاه پژوهشی بیشاپور باعث شده این اتاقک به جای قرار گیری در نزدیکترین فاصله نسبت به نقشها، در فاصله بسیار زیادی از آنها قرار گیرد.

عباسپور تصریح کرد: امروز پرسش اساسی پیرامون حفاظت از نقوش برجسته پرارزش تاریخی واقع در کازرون در ابتدا متوجه پایگاه پژوهشی بیشاپور به عنوان اصلی ترین متولی حفظ و مرمت نقوش قرار گرفته در تنگ چوگان است که آیا واقعا بودجه های تخصیصی برای این شهر تاریخی که ادعای ثبت در فهرست آثار جهانی را هم دارد تا بدان اندازه نیست که بتوانند اقدامات حفاظتی که نخستین و اصلیترین نیاز هر شی و اثر تاریخی است را فراهم آورند.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان گفت: همچنین آیا نورپردازی نقوش برای دید مناسب در شب و افزودن تجهیزات الکترونیکی و دوربینهای مداربسته برای حفاظت از این گنجینه های پرارزش تاریخی و توجه به هشدارها و نقدهای مکرر فعالان حوزه میراث فرهنگی در این خصوص مهمتر از برخی اقدامات پراکنده و سردرگمی بوده که طی سالهای اخیر توسط آن پایگاه دنبال شده است.

نقش برجسته پریشو واقع در حاشیه تالاب پریشان

وی ادامه داد: علاوه براین سوالی مبنی بر اینکه مسئول و انگشت شمار کارشناسانی که با این پایگاه همکاری می کنند طی 10 سال عمر پایگاه نمی توانستند بودجه های تزریقی را اولویت بندی کنند و به جای چند فصل حفاری پراکنده در سطح شهر بیشاپور، به هشدارهای مکرر فعالان میراث فرهنگی و کارشناسان مستقل توجه کرده و در ابتدا نگاه خود را متوجه فعالیتهای حفاظتی می کردند.

عباسپور تصریح کرد: از مجموع 9 نقش برجسته ساسانی موجود در کازرون، شش نقش برجسته بیشتر در معرض دید بوده اند و با این وجود همواره آسیبهای متعددی با منشا طبیعی و انسانی را تجربه کرده اند و سه نقش برجسته پراهمیت و بی مانند دیگری نیز وجود دارند که امکانات حفاظتی آنها به مراتب بسیار کمتر از امکانات نقوش برجسته تنگ چوگان است بدون شک تداوم بی توجهیها و نادیده گرفتن تمامی هشدارها راه را برای تکرار فاجعه ای که اخیرا برای نقش بهرام در تنگ چوگان کازرون اتفاق افتاد باز می کند.